Mijn verhaal: Josan heeft ADHD: 'De diagnose heeft mijn leven ook verrijkt'

Iedereen krijgt in het leven te maken met uitdagingen. De vraag is, hoe ga je ermee om? In mijn verhaal delen we inspirerende verhalen.

Josan Jongbloed kreeg op haar 39^ste de diagnose ADHD. Ze ziet het als haar missie om voor meer begrip en steun te zorgen voor haar lotgenoten. ‘Het beeld dat iemand met ADHD niet mee kan komen in deze maatschappij, klopt niet. Sinds ik weet hoe mijn hersenen werken, heeft het mijn leven verrijkt.’

Nog altijd worden er minder vrouwen gediagnosticeerd met ADHD dan mannen, terwijl dit niet noodzakelijk hoeft te betekenen dat minder vrouwen deze aandachtstoornis hebben. Volgens trainingsinstituut ADHD Nederland wordt het nog altijd minder goed bij vrouwen herkend*. Dat komt onder meer omdat zij minder vaak last hebben van de hyperactiviteit die we met ADHD associëren en daardoor valt het minder op.

Verbergen

Bovendien, zo merkt ADHD Nederland, kunnen vrouwen de beperkingen die zij ervaren vaak goed verbergen. Vaak zorgt een diagnostisering van een van de kinderen ervoor dat vrouwen met ADHD-klachten zich gaan afvragen of zij niet ook onder dezelfde noemer vallen. Een generatie aan volwassen vrouwen, zo schrijft het instituut, is al hun hele leven aan het tobben met klachten zonder er precies de vinger op te kunnen leggen.

Eigen wereld

Herkenbaar, zegt Josan Jongbloed. Zij kreeg op haar 39^e de diagnose, nadat een jobcoach haar klachten herkende. ‘Als kind leefde ik al heel erg in mijn eigen wereld’, zegt ze. ‘Ik was best populair, maar ook teruggetrokken en selectief in mijn vriendschappen. Sommige contacten trokken mijn batterij helemaal leeg, dan moest ik alleen zijn om weer even op te laden.’

Tijdblindheid

In haar werkende leven, kwam ze geregeld in de problemen. ‘Ik heb last van tijdblindheid. Dat zorgde ervoor dat ik geregeld afspraken misliep. Bijvoorbeeld omdat die om 15.00 uur waren en ik er heilig van overtuigd was, dat dit dus om vijf uur ’s middags was. Mensen dachten dat ik simpelweg niet op kwam dagen, maar zo was het niet. Ik was er om vijf uur en ik dacht: waar is iedereen?’

Worsteling

Ze kampt met nog meer problemen. Perfectionisme zorgt ervoor dat ze taken eindeloos uitstelt. Als ze een klus saai vindt, dan kan ze zich er niet toe zetten om het te doen. ‘Dat is echt niet hetzelfde als wanneer je er geen zin in hebt. Dan maak je maar zin. Maar bij mij lúkte het gewoon niet. Om dagelijks te blijven functioneren moet ik al zoveel uit mijn tenen halen, dat dit soort dingen dan gewoon echt niet meer lukken. Achteraf denk ik vaak: was mijn ADHD maar eerder opgemerkt, dan had me zoveel ellende bespaard gebleven. Ik heb het altijd gered, maar het was wel een worsteling.’

Grote misvatting

De diagnose komt er uiteindelijk dankzij een jobcoach. Josan gaat van tijdelijke baan naar tijdelijke baan, tot die jobcoach zegt dat ze zich eens op ADHD moet laten testen. ‘Ik dacht, ADHD? Ik ben toch helemaal niet zó druk? Maar dat is dus een grote misvatting, dat ADHD’ers altijd superdruk zijn. Er bestaat nog een variant, waarbij mensen juist last hebben van dromerigheid, afwezigheid en moeite met concentreren.’

Erkenning

Van die late erkenning, heeft Josan nog wel eens last. ‘Dat is wat ik de ‘restverschijnselen’ van mijn ADHD noem. Als je heel lang lui en ongemotiveerd wordt genoemd, omdat je op je werk niet mee kunt komen met wat voor anderen heel normaal is, dan doet dat iets met je zelfvertrouwen. Als iets mij wél lukte, schreef ik dat heel lang toe aan een soort beginnersgeluk. Nu pas, jaren later, zie ik in dat ik mijn eigen kwaliteiten heb, waar ik trots op mag zijn.’

Veel begrip

Ze is altijd open geweest over de problemen die ze ervoer en ook over de diagnose die ze nu een aantal jaar heeft. ‘Dat heeft ervoor gezorgd dat ik veel begrip heb ervaren.’ Haar tijdelijke banen heeft ze inmiddels opgegeven voor een baan in loondienst. ‘Dat vond ik best eng, maar hier voelt het anders dan anders. Mijn werkgever zegt: houd jezelf niet op de achtergrond, we hebben juist mensen nodig die op jouw manier werken.’

Positieve impact

Josan ziet het daarom steeds meer als haar missie om mensen bewust te maken van de positieve impact die iemand met ADHD kan maken op de werkvloer en in de maatschappij. ‘Want het is toch zonde dat we mensen als het ware afschrijven voor de arbeidsmarkt, alleen maar omdat ze zich niet kunnen focussen tijdens een vergadering die waarschijnlijk prima een e-mail had kunnen zijn?’

Iets toevoegen

Sinds zij haar diagnose weet, voelt ze het als iets positiefs, zegt ze. ‘Ik weet nu hoe mijn hersenen werken en dat heeft mijn leven verrijkt. Iemand met ADHD denkt anders, gedraagt zich misschien anders, maar kan op die manier juist iets toevoegen op de werkvloer. Op sommige punten vind ik het lastig focussen, maar op andere punten ga ik met een hyperfocus aan de slag en doe ik meer in een uur dan een ander in een dag. In zijn algemeenheid zijn mensen met ADHD vindingrijk en levendig en kunnen zij dus juist van grote waarde zijn.’

Uitzondering

Helaas, weet zij, is aanpassen op veel plekken nog de norm. ‘Dus stil blijven zitten bij die vergadering, ook al weet je dat je daarvan zo gefrustreerd raakt, dat je vervolgens geen energie meer hebt en de rest van de dag niets meer gedaan krijgt. Gelukkig heb ik een werkplek gevonden waar ik de uitzondering mag zijn en mijn grenzen aan mag geven, dat gun ik iedereen. Ook werkgevers, wil ik graag benadrukken, want zo’n uitzondering maken komt echt iedereen ten goede.’