Zo zit dat: Een opgeruimd huis is een opgeruimd hoofd

Foto: Pexels - Ron Lach

In Zo zit dat pluizen we een onderwerp helemaal uit en belichten we het van verschillende kanten. Je krijgt antwoord op de meest interessante vragen over je (mentale) gezondheid. Deze lente duiken we in de uitdrukking ‘een opgeruimd huis is een opgeruimd hoofd’. Hoe werkt dit en is het echt waar?

De lente staat voor de deur. Tijd voor een grote schoonmaak. Want een opgeruimd huis, is een opgeruimd hoofd, wordt gezegd. Redacteur Rosanne zoekt uit hoe dit precies zit en verzamelde opruimtips.

Wanneer de voorjaarszon vrolijk ons huis binnen schijnt, valt het stof op de kasten ineens op. En die spinnenwebben op het plafond had je ook nog niet gezien. Om over de ramen nog maar te zwijgen. Die stapel tijdschriften in het kozijn groeit ook al maanden… Niet voor niets bestaat de term lenteschoonmaak. Wanneer het lekkerder weer wordt en we steeds meer op buiten gericht zijn, krijgen we de behoefte ons huis eens even flink onder handen nemen. Waar komt deze opruimdrang in het prille voorjaar vandaan?

Traditie van de lenteschoonmaak

Hoe de traditie precies is ontstaan, weten we niet. Wel heeft het er waarschijnlijk mee te maken dat vroeger huizen in Nederland werden verwarmd met een kolenkachel. Dat zorgde voor roetaanslag op meubels, muren en plafonds. Ramen en deuren werden nauwelijks opengezet om te luchten om de kostbare warmte niet te laten ontsnappen. Met beter weer kon dit natuurlijk wel en kreeg het hele huis een metamorfose. Voor Pasen moest de ‘boel’ aan kant zijn.

Foto: Pexels - Ron Lach

Nieuwe energie in de lente

Tegenwoordig hebben we die vervuilende kachels natuurlijk niet meer en met de komst van elektrische huishoudelijke apparaten is opruimen en poetsen veel meer iets geworden dat we het hele jaar door doen. Toch kan het zeker geen kwaad om de boel in het voorjaar wat grondiger aan te pakken volgens Marieke van Driel die opruimworkshops geeft. 'Het voelt natuurlijk om in de lente een frisse wind door je huis te laten waaien. Eigenlijk zouden we het in de winter wat rustiger aan mogen doen. De dagen zijn niet voor niets korter. Maar wij zetten gewoon het licht aan en gaan maar door op ons normale tempo. Geen wonder dat we vaker moe zijn in de winter. Maar als de lente dan komt, krijgen we nieuwe energie en daarmee zin om ons huis eens onder handen te nemen.'

Psycholoog Yuna van den Adel bevestigt dit: ‘Op het moment dat je weer meer zonlicht krijgt, maakt je lichaam endorfine en serotonine aan, ook wel gelukshormonen genoemd. Het is mogelijk dat dit bijdraagt, aan ook meer de energie voelen om te gaan opruimen.’

Positieve effecten van een opgeruimd huis

Een opgeruimd huis is immers een opgeruimd hoofd, toch? Yuna: ‘Opruimen kan een gevoel van controle over de omgeving geven. Veel mensen ervaren tegenwoordig onzekerheid en overprikkeling, een opgeruimd huis biedt dan juist voorspelbaarheid en rust.’

Door de jaren heen zijn er verschillende onderzoeken gedaan die het positieve effect van een opgeruimd huis op de mentale gezondheid onderschrijven. Zo blijkt uit Amerikaans onderzoek dat een rommelige woonomgeving kan zorgen voor een toename van het stresshormoon cortisol. Een andere studie stelt dat een rommelige omgeving en gebrek aan georganiseerdheid onze capaciteit om te focussen en beslissingen te nemen negatief beïnvloedt. Ook zouden mensen met een opgeruimder huis minder vermoeid en productiever zijn. Niet alleen mentaal lijkt een opgeruimde omgeving voordelen te hebben ook voor de fysieke gezondheid helpt een opgeruimd huis. Zo zijn mensen met een opgeruimd huis actiever en hebben minder kans op overgewicht. Zelfs relaties worden positief beïnvloed als er minder rommel is. De communicatie is over het algemeen namelijk beter omdat stellen in een opgeruimde omgeving minder worden afgeleid.

Foto Marieke van Driel, door Lizet Beek

Opruimen in de praktijk

Maar hoe pak je dat aan? Marieke zweert bij de KonMari-methode van de Japanse opruimgoeroe Marie Kondo. In haar boek en de populaire Netflix-serie Tidying Up laat ze zien hoe je het voor elkaar krijgt jouw huis zo op te ruimen en organiseren dat je er gelukkig van wordt. Niet voor niets staat de vraag “word ik hier blij van?” centraal in haar methodiek. Bij alle spullen die je hebt, vraag je dit af.

Focus op houden in plaats van weggooien

Wanneer je spullen positieve emoties oproepen, zijn ze blijkbaar van waarde en voegen ze iets toe in je huis. Is dit niet zo? Dan kun je beter afscheid nemen van een item. Het idee is dat de spullen die overblijven in je huis je ook nog eens een goed gevoel geven. Het resultaat: een opgeruimd huis én een woonomgeving waar je happy van wordt. ‘Ik vind het zo fijn dat de focus ligt op wat je wilt houden in plaats van het wegdoen. Als het andersom zou zijn, voel je direct weerstand.’

Afscheid nemen van negatieve gevoelens

Zelf is Marieke niet altijd zo georganiseerd geweest. ‘We gingen met een samengesteld gezin in één huis wonen en de spullen stapelden zich op. Eerst had ik er geen last van maar op een gegeven moment brachten alle spullen me onrust en wilde ik het anders.”

Foto: Pexels - Jonathan Borba

Ruimte in je hoofd

Het opruimen geeft letterlijk ruimte in je hoofd omdat alle radertjes die je afleiden weg zijn volgens Marieke. ‘Stel je voor: in een kamer liggen een paar boeken en een knutselproject. De boeken wil je altijd nog een keertje lezen en het komt er maar niet van om het knutselproject op te pakken. Iedere keer als je deze spullen ziet, word je herinnerd dat je er nog iets mee moet doen. Het zorgt voor onrust en geeft een negatief gevoel. Blijkbaar ben je er nog niet in geslaagd om het te doen.’

Mentale last van spullen

Dan mag je jezelf best kritisch afvragen of het wel boeken zijn die bij je passen. En of je dat knutselproject wel echt leuk vindt als het al meer dan een jaar in een la ligt.’ Is het antwoord nee? Dan kunnen de spullen weg. Dat is soms nog best lastig, zeker met spullen waar je een vervelend gevoel bij hebt. Bijvoorbeeld kleding waar je veel voor hebt betaald maar nooit hebt gedragen omdat het niet past. Of studieboeken van een onafgemaakte studie. ‘Maar als je het dan weg hebt gedaan, ontstaat er ruimte in je hoofd. Want de losse eindjes en negatieve gevoelens zijn ook weg.’

Als je op die manier naar spullen gaat kijken, word je bewust van de mentale last die spullen kunnen geven. ‘En dat zit ‘m niet in de hoeveelheid spullen, maar voornamelijk in de associaties die je met de spullen hebt. Er is geen blauwdruk voor een aantal toegestane spullen in een kamer, het is maar net wat bij jou past en waar jij je prettig bij voelt.’

Foto: Pexels - Ron Lach

We leven alsof er schaarste is

Dat opruimen voor veel mensen steeds moelijker wordt, ligt er volgens Marieke grotendeels aan dat we steeds meer spullen hebben. ‘Vroeger was er schaarste en waren huizen veel leger. Bij de babyboomgeneratie kwam hier verandering in. Zij groeiden op met schaarste en leven nu in een maatschappij waarin er een overvloed aan spullen is. Dat zorgt ervoor dat deze generatie meer spullen heeft maar ze moeilijk weg kan doen, want dat is ‘zonde’. En dat geven we elkaar dus ook mee. En dat is zo jammer, want er kan zoveel ruimte ontstaan als je heel bewust kiest voor wat je wilt houden.’

Ook schaamte voor de rommel speelt vaak een rol. ‘Hoe vaak hoor je “let maar niet op de rommel”, als je een huis binnenloopt. Ook de mensen die naar mijn workshop komen, verontschuldigen zich constant voor hun huis. Dat hoeft echt niet. Ik wil het taboe doorbreken en er open over zijn. Dat je er iets aan wil doen, is alleen maar super dapper en daar hoef je je niet voor te schamen.’

Hoe ga je aan de slag?

Het is voor veel mensen dus moeilijk om de eerste stap te zetten. Zie jij daar ook als een berg tegenop? Dan is het handig om klein te beginnen. Marieke: ‘Je hoeft niet direct je hele huis ondersteboven te gooien. Sterker nog, dit raad ik ten zeerste af. Je verliest het overzicht en zo ben je straks alleen nog verder van huis.’ Het beste is om echt klein te beginnen. ‘Start bijvoorbeeld met een categorie, al je boeken. Maar soms is dit ook al te overweldigend, bijvoorbeeld als je heel veel boeken hebt of jouw kleding verspreid over verschillende plekken in huis liggen. Dan is het beter om met een subcategorie te beginnen, bijvoorbeeld alle kookboeken. Of niet al je kleding, maar alleen je sokkenlade.’ Zo’n succesje, hoe klein ook, kan veel voldoening en motivatie geven. ‘Het voelt heerlijk als het is gelukt en je zal zien dat een opgeruimde sokkenlade zelfvertrouwen geeft en je vanzelf meer wilt opruimen.’ Yuna voegt er aan toe: ‘Door te beginnen komen stofjes vrij die ervoor zorgen dat je bij een sokkenlade begon maar spontaan de rest van je kledingkast ook meepakt.’

Opruimtips van collega’s

Ook de collega’s van GZ-Plein hechten veel waarde aan een opgeruimd huis. Daarom verzamelden we tips onder collega’s voor wat voor hun werkt.

Kika: ‘Minder spullen om me heen voelt opgeruimd. Ik ervaar meer ruimte en het zorgt voor minder ruis en meer rust.’
Haar tips:
‘Rommel probeer ik zo snel mogelijk te ordenen en op te ruimen zodat het zich niet ophoopt. En tijdens het opruimen luister ik naar een interessante podcast.’

Mirre: ‘Als mijn huis is opgeruimd houd ik beter overzicht en voel ik me meer ontspannen.’
Haar tips:
‘Voor mij werkt het altijd fijn om kort op te schrijven welke dingen ik wil en als ik klaar ben het af kan vinken. Hiervoor heb ik een klein whiteboard in de keuken staan. Ook vind ik het altijd gezellig om samen met mijn vriend het huis schoon te maken, of juist in mijn eentje met harde muziek.’

Pleun: ‘Ik ben heel erg netjes van mezelf. Mijn huis is dan ook nooit langer dan een paar dagen rommelig. Op het moment dat mijn huis rommelig is of dingen niet op zijn plek liggen dan word ik onrustig.’
Haar tips:
‘Als je toch thuiswerkt, doe dan ook eens een wasje op die dag. Zodoende is deze maar mooi gedaan.’

Marieke: ‘Ik woon in een klein huis en dat oogt al snel vol. Daarom ben ik extra kritisch op alles wat mijn huis binnenkomt.’
Haar tips:
‘Hoe langer ik opruimen uitstel, hoe meer ik er tegenop ga zien. Mijn tip is dus: ga gewoon aan de slag.’

Katinka: ‘Terwijl ik een rommelige kamer met stapels boeken en tijdschriften juist een inspirerende omgeving vind om nieuwe dingen te creëren, zijn mijn slaapkamer en woonkamer plekken waar ik tot rust wil komen en waar het opgeruimd moet zijn.’
Haar tips:
‘Ik trek mijn sportkleding en schoenen aan. Daarmee kom ik gelijk in een soort actiestand en race ik het huis door en zo kan ik een hoop werk verzetten in een korte tijd. Een goed opruimmoment is ook na een work-out of hardlooprondje. Dan ben ik al lekker warm gedraaid en kan ik op de adrenaline van het sporten nog even door.’

Hulp nodig?

Heb je nog steeds geen idee hoe te beginnen? Meld je dan aan voor een workshop opruimen of neem Marieke in de arm voor een persoonlijk opruimtraject.