In Zo zit dat pluizen we een onderwerp helemaal uit en belichten we het van verschillende kanten. Je krijgt antwoord op de meest interessante vragen over je (mentale) gezondheid. Deze keer beantwoorden we de vraag: wat als je iemand verliest waar je een band mee had?
Rouw gaat niet zozeer om wat je meemaakt, maar vooral hoe je er vervolgens mee omgaat, vindt rouwtherapeut Gertie Mooren. Zij helpt daarbij, maar vertelt ook hoe je er voor een ander kunt zijn.
Fotografie Masha Bakker
Wat is rouwtherapie?
‘Rouwtherapie klinkt heel groots, maar gaat gewoon over de dingen die iedereen meemaakt in zijn leven. Rouw is iets normaals. We maken allemaal wel iets ergs mee in ons leven, we hebben alleen nooit geleerd hoe we moeten omgaan met de gevoelens die daarbij komen. Eigenlijk gaat het in rouwtherapie niet om wat je meemaakt, maar hoe je daar vervolgens mee omgaat. Het gaat over het nemen van afscheid en het opnieuw leren geloven in de toekomst en in het leven.’
Wanneer komt iemand bij jou terecht?
‘Als je vastloopt in je rouw kun je bij een rouwtherapeut terecht. Alle leeftijden komen hier, ook jonge kinderen. Soms worden ze doorverwezen door hun huisarts, anderen nemen rechtstreeks contact met me op. Gelukkig wordt rouwtherapie steeds bekender, waardoor mensen makkelijker op zoek gaan naar begeleiding. Ik merk vaak dat het vastlopen in verdriet ook aan de omgeving ligt, omdat we er allemaal zo krampachtig mee omgaan. Men vindt vaak dat verdriet maar snel weer moet overgaan. Terwijl verdriet hebben en lang houden een heel normale reactie is bij verlies. Daarnaast hebben rouwenden ook vaak last van allerlei geschreven en ongeschreven regels over hoe je met narigheid om zou moeten gaan. Maar er is echt geen standaard manier die iedereen past. Sommige mensen willen helemaal geen verlof, maar juist zo snel mogelijk door met hun werk als ze een groot verlies meemaken, omdat de alledaagse afleiding hen in een ritme houdt. Anderen zijn verdoofd en willen lange tijd alleen maar in een hoekje huilen. Sommigen willen praten, anderen juist niet en weer een ander is ontzettend boos. Als er geen ruimte is voor de manier van rouwen die bij jou past, dan kun je vastlopen.’
Wat is rouw eigenlijk?
‘Rouwen is je toestand na een belangrijk verlies. Dat kan gaan om een overlijden, maar bijvoorbeeld ook om ontslag, een verbroken relatie of een handicap na een ziekte of ongeval. Alles wat je dierbaar is en wat je kunt verliezen, brengt een rouwproces op gang. Afscheid nemen hoort bij het leven, maar dat is niet altijd even makkelijk. Er is ook niet zoiets als dé manier om met rouw om te gaan. Als samenleving spelen we er vaak niet goed op in, dat hebben we niet geleerd. Het zou goed zijn als “begrijpend leven” een vak zou zijn op school. Ik geef gastlessen op scholen. Een leerling vroeg laatst waarom ze moet leren dat Peking de hoofdstad is van China, terwijl ze daar nooit komt. En waarom ze niet leert omgaan met haar gevoel, wat ze juist iedere dag bij zich heeft. We leren helaas dat verdriet iets heel naars is wat we liever niet zien. Maar dat verdriet is niet het ergste: het ergste is het als het verdriet er niet mag zijn.’
‘ALLES WAT JE DIERBAAR IS EN WAT JE KUNT VERLIEZEN, BRENGT EEN ROUWPROCES OP GANG’
Fotografie Masha Bakker
Wat kun je bieden als rouwtherapeut?
‘Gelukkig veel. Al zou ik het fijner vinden als ik niet nodig zou zijn. Mensen denken vaak dat mijn baan zwaar is. Maar nee, dat is het niet, want als rouwtherapeut help je mensen weer de lichtheid in. Het enige dat ik zwaar vind, is dat ik niet iedereen kan helpen, dat ik soms nee moet verkopen vanwege mijn volle agenda. Het is jammer dat er rouwtherapie nodig is, terwijl we elkaar enorm zouden kunnen helpen met alleen al een luisterend oor, zonder oordeel.’
Hoe kun je iemand steunen bij rouw?
‘Mensen weten vaak niet wat ze voor iemand kunnen doen, ook al zijn het vaak kleine dingen. Je hoeft niet hetzelfde meegemaakt te hebben om elkaar te kunnen steunen. Het gaat er vooral om dat verdriet er mag zijn en dat je gehoord wordt. Rouw kan ook verbinden. Je kunt zoveel meer aan als je maar mensen om je heen hebt die er voor je zijn. Het helpt al als je bijvoorbeeld een buur hebt die een pannetje soep brengt of een collega die écht tijd voor je maakt en naar je luistert. Vertel rouwenden vooral niet dat ze het een plekje moeten geven, maar geef iedereen de tijd en ruimte die hij zelf nodig heeft. Spreek ook liever niet over rouwverwerking. Rouw kun je niet verwerken: je verweeft het in je leven. En het is de kunst om met die rouw erbij weer te leren geloven in je toekomst en in het leven.’
Wat kan jij doen voor iemand die rouwt?
Tips van Gertie:
- Vraag regelmatig hoe het met de ander gaat en neem tijd voor de reactie.
- Wanneer je het lastig vindt om met iemand die rouwt te praten, vraag dan of je iets praktisch kunt doen, zoals boodschappen halen of een pan soep brengen.
- Vul niet in, maar luister oprecht naar wat de ander nodig heeft.
- Vergelijk leed niet. Niet voor jezelf maar zeker ook niet voor de rouwende persoon: het ene verlies is net zo erg als het andere.
- Heb begrip voor het gedrag van een rouwende. Dat kan anders zijn dan je verwacht. Iemand kan bijvoorbeeld boos reageren door onderdrukt verdriet.
- Laat je informeren over hoe mensen omgaan met verlies, zodat je meer inzicht hebt in thema’s die er spelen en hoe je met hen om kunt gaan.
Gertie begeleidt onder andere Stichting Mijn Masker Af: een project voor, door en over jongeren met verlies en hun omgeving. Door in gesprek te gaan en ervaringen uit te wisselen, spoort ze jongeren aan hun masker af te zetten. Info: mijnmaskeraf.com
