GZ-Plein: Zo zit dat: mediagebruik van kinderen, hoe ga je daar als ouder mee om?

In Zo zit dat pluizen we een onderwerp helemaal uit en belichten we het van verschillende kanten. Je krijgt antwoord op de meest interessante vragen over je (mentale) gezondheid. Deze keer beantwoorden we de vraag: Hoe ga je als ouder om met het mediagebruik van je kind?

Als ouder ben jij de belangrijkste influencer van je kind. Je kind kopieert al jouw gedrag. Dus ook je gebruik van schermen en media. Zowel contentcreator Katinka als marketeer Marieke van GZ-Plein werden in november tijdens een ouderavond op school bijgepraat over mediawijsheid bij kinderen. In dit blog delen ze met jou de belangrijkste lessen die ze leerden.

Uit onderzoek van Iene Miene Media blijkt dat een op de vier ouders van 0- en 1-jarigen aangeeft dat hun kind minstens twee uur per dag aan een beeldscherm is gekluisterd. Gemiddeld besteden kinderen tot en met zes jaar 100 minuten per dag aan digitale media, met name op tablet, telefoon of televisiescherm. Het huidige mediagebruik is aanzienlijk meer dan de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert. Volgens deze richtlijnen zouden kinderen onder de vijf jaar niet meer dan een uur per dag naar een scherm kijken. Liever minder. En kinderen onder de één helemaal niet. De WHO stelde de richtlijn in 2019 op om te voorkomen dat mensen te veel tijd zittend doorbrengen.

Leren fietsen

‘Net zoals je een kind leert fietsen, moet je ook je kind leren met media om te gaan’, vertelt Floor Bink van Social Media Wijs. Ook Marije Lagendijk van Bureau Jeugd en Media heeft er een mooie metafoor voor: ‘Het is je plicht als ouder om je kind een digitale opvoeding te geven. Een ander doet het niet voor je. Begeleidt ze echt hierin. Want op een gegeven moment komen ze dingen tegen waar je ze mogelijk zelf op had willen voorbereiden. Digitale zwemles noem ik het. We gooien onze kinderen toch ook niet zomaar in het diepe zwembad?’

Belang van balans

Maar hoe doe je dat dan? Zowel Floor als Marije noemen het belang van balans. Balans tussen schermtijd en buiten spelen. Tussen een goed gesprek en samen een leuke film kijken. Of tussen een educatief spel spelen en swipen op YouTube kids. ‘Hak de tijd dat je kinderen kijken in stukjes. En laat ze relmatig wisselen van houding. Bij televisie kijken is de afstand tot het scherm veel groter en kan een kind van zich af kijken. Als het kind op een telefoon kijkt, kijkt het naar beneden. Dat kan na lange tijd problemen geven’, legt Floor uit.

App-nek en swipeduim

Bijvoorbeeld een app-nek. Waarbij het hoofd te ver voor de romp komt te staan door het continue kijken op een scherm. Dit kan serieuze nekpijn opleveren. Of een swipeduim vanwege het vele swipen op telefoon of tablet. Door de 20-20-2 regel toe te passen kun je dit voorkomen. Na twintig minuten op een schermpje, neem je een pauze van 20 seconden waarbij je in de verte kijkt, dat is goed voor de ogen. Als afwisseling ga je twee uur buitenspelen of iets anders actief doen zoals sporten, skaten of wandelen. ‘Vertel je kind ook vooral waarom dit belangrijk is. Ook al zijn ze nog heel jong. Je kunt hier niet vroeg genoeg mee beginnen’, benadrukt Floor die zelf twee pubers in huis heeft die al behoorlijk (media)wijs zijn. ‘Wij hadden toen ze kleiner waren de schermloze maandag. En als beloning hadden we dan de laatste zaterdag van de maand schermdag. Dan gold er geen limiet. Dat was de eerste keren een groot feest, maar het werd steeds minder interessant.’

Eigen mediagebruik

Regels afspreken en erover praten is de sleutel tot schermgebruik wat in balans is. ‘Probeer samen met je kind uit. Ga het gesprek altijd open aan’, zo zegt Marije. En het is ook belangrijk om kritisch te blijven op je eigen mediagebruik. Zit je zelf op je telefoon te scrollen tijdens het avondeten, dan gaat je kind dat overnemen. Spreek bijvoorbeeld af dat telefoons op een vaste plek liggen tijdens het eten. En dat telefoons beneden blijven als kinderen gaan slapen.

Goede voorbeeld geven

Je kunt niet vroeg genoeg beginnen met het goede voorbeeld geven. Misschien valt het je weleens op dat zelfs jonge ouders die achter de kinderwagen lopen met hun ogen gericht zijn op hun telefoonscherm. Niet beseffende dat hun baby naar een strak gezicht kijkt en niet in staat is om contact te maken. In de video zie je een fragment uit het onderzoek “still face experiment” waarin het verschil tussen aandacht en een strak gezicht pijnlijk duidelijk wordt. Gebruik hem in je voordeel als je weer even bewust wilt worden van je telefoongebruik.

MediaDiamant

Floor benadrukt dat het belangrijker is te focussen op de inhoud van de schermtijd in plaats van hoe lang je kind er mee bezig is. ‘Is je kind bijvoorbeeld aan het bellen met familie in het buitenland via Facetime, dan is dat wel schermtijd, maar ook de enige manier om contact te onderhouden.’ Ook Marije zegt dat het uitmaakt of je bijvoorbeeld ook media gebruikt om iets nieuws te leren. 'Iets nieuws leren is positief en meteen toepasbaar. Bijvoorbeeld een typecursus, online muziekles, taalles of tutorials van bijvoorbeeld tekenen of dansen.’

De MediaDiamant helpt om met mediaopvoeding aan de slag te gaan. De diamant (zie afbeelding) bestaat uit:

Plezier: geniet van de mogelijkheden
Inhoud: weet welke media geschikt zijn voor jouw kind(eren)
Veilig: voorkom risico’s, kijk mee, bewaar wachtwoorden en check privacy settings
Samen: begeleid je kind
Balans: momenten met en zonder scherm

10 tips voor gezond beeldschermgebruik

Houd afstand van het scherm
Laat je kind drie reuzenstappen zetten vanaf het scherm. Dit is beter voor de ogen. Een tv nodigt meer uit tot ver weg zitten dan een telefoon of tablet.
Verander de houding
Een actieve houding maakt het verschil. Op de grond zitten is actiever dan op de bank. Een kruk is nóg actiever. Staand media gebruiken wint van alle houdingen.
Wissel houdingen met elkaar af
Lees zittend een boek, speel op de grond een spelletje, of dans mee met YouTube. En verzin na 20 minuten een 'ver-weg-kijkopdracht'. Bijvoorbeeld: zie je vogels in de boom? Of: welke kleuren auto's herken je daar?
Doe mee met wat je leest of ziet
Tijdens mediagebruik kun je makkelijk meebewegen met de verhalen, bijvoorbeeld bij het lezen van boekjes en luisteren van podcasts. Beeld samen met je gezicht, handen en voeten uit wat er gebeurt en maak grappige en spannende geluiden.
Ontdek bewegingen
Laat je kind zich na een filmpje of spelletje helemaal oprollen en zich daarna helemaal uitrekken. Onderzoek samen bewust hoe het voelt om je klein en groot te maken. Zet een vrolijk muziekje op en ontdek welke beweging er ontstaat.
Kom in actie
Kinderen hebben al vanaf jongs af aan elke dag beweging nodig. Is je kind ouder dan drie jaar? Dan is minimaal een uur (matig tot zwaar) intensief bewegen het advies. Denk aan klimmen, rennen of fietsen. Samen boodschappen doen, de trap stofzuigen of ramen lappen hoort er ook bij.
Verbind media met andere activiteiten
Maak samen een toneelstukje van wat je gelezen hebt in een boek. Knutsel of teken de hoofdpersonen na. Of doe een stopdans op het intromuziekje van een filmpje. Op deze manier wissel je activiteiten af én verbind je beweging aan media.
Ga samen naar buiten
Weer of geen weer, trek erop uit. Ga op schattenjacht in de buurt, verzin een foto-opdracht, of zoek samen (online) welke planten en dieren er bij jou in de buurt te vinden zijn.
Zit niet te lang stil
Net zo belangrijk als voldoende bewegen, is niet te lang achter elkaar stilzitten. Laat je kind niet langer dan een uur zitten in een kinderzitje, buggy of autostoeltje.
Geef het goede voorbeeld
Als je als ouder veel zittend van media gebruik maakt, doet je kind het eerder na. Wissel dus ook zelf af tussen momenten met en zonder media, en tussen bewegen, zitten en staan. En praat erover met je kind. Vraag bijvoorbeeld wat hij/zij vindt van jouw mediagebruik.
Bron: mediaukkiedagen.nl