In Zo zit dat pluizen we een onderwerp helemaal uit en belichten we het van verschillende kanten. Je krijgt antwoord op de meest interessante vragen over je (mentale) gezondheid. Deze keer beantwoorden we de vraag: Wat is de rol van verbinding bij kinderen en jongeren? En hoe kun jij je kind(eren) hierbij ondersteunen?
Kinderen en jongeren brengen een groot deel van hun week op school door. Door een sterke verbinding tussen leerlingen onderling en met de school kunnen leerlingen groeien en hun batterij opladen. Wij zochten voor je uit welke rol je als ouder hebt en hoe dat op school aangepakt wordt.
Illustratie: Lobke van Aar
Daarvoor gaan we onder andere in gesprek met Katrien Schober. Zij is trainer en coach bij InMens training en coaching. Zij biedt trainingen en coaching aan voor basisscholen, voortgezet onderwijs en jeugdhulpverlening. Ze werkt graag aan groepsdynamiek in de klas.
Groepsgevoel
Als leerlingen online de lessen van school volgen, zien ze elkaar minder en dat doet wat met het groepsgevoel. Bij online lessen krijg je als ouder meer mee van het reilen en zeilen in de klas. Hoe geeft de leerkracht online les? Wie is die stille jongen en welk meisje vraagt vaker aandacht dan andere leerlingen? Katrien Schober: ‘Ouders zijn een belangrijke schakel als je kijkt naar hoe een kind zich verbonden voelt met school en met andere leerlingen.’
Wat heb je zelf meegemaakt?
Katrien werkt veel op scholen en wil graag dat ouders zich hiervan bewust zijn. ‘Als ouder is het goed om je af te vragen waardoor je zelf geraakt wordt. Wat heb je zelf meegemaakt? Ouders die vroeger op school gepest werden, zullen feller reageren als hun kind ook gepest wordt. Ouders die geen klik met hun leerkracht hadden, zullen eerder reageren op een leerkracht van hun kind als de match niet prettig is. Wat jij hebt meegemaakt, heeft invloed op je manier van opvoeden en op signalen die je onbewust aan je kind geeft. Je kind kan eenvoudig jouw mening of manier van reageren overnemen. Als je je dat realiseert is dat prachtig. Probeer daarnaar te kijken om te zien hoe je ondersteunend kunt zijn naar je kind.’
Katrien Schober: 'Wat jij hebt meegemaakt geef je onbewust aan je kind mee'
Vergelijking met dieren
Katrien helpt kinderen te accepteren dat ze allemaal verschillend zijn en dat er altijd kinderen in de klas zullen zitten met wie ze minder een klik hebben: ‘Ik laat ze kijken hoe ze naast elkaar en met elkaar kunnen leren. Het “vier dieren overzicht” (zie afbeelding hieronder) is toepasbaar om het bewustzijn te vergroten op het gedrag van kinderen en volwassenen. Je kunt gedrag laten zien dat te vergelijken is met dat van een pauw, leeuw, schildpad of aap. Ieder dier vertoont handig en onhandig gedrag. Zo kan een pauw trots zijn, ideeën aandragen, helemaal zichzelf zijn en makkelijke contact aangaan, terwijl een pauw aan de andere kant ook arrogant kan zijn, zich verschuilt achter mooie veren en anderen naar beneden haalt. Op basisscholen oefen ik met het handige gedrag in het overzicht om sociale vaardigheden te vergroten.
Illustratie: Lobke van Aar
Génevieve Kuin is ambulant hulpverlener en werkt met jongeren van 16 jaar en ouder. Ze werkt 4 dagen per week bij het Rijn IJssel college in Arnhem en werkt daar voor het project “We Restart”. Bedoeld voor jongeren die dreigen school te verlaten.
Verbinding kwijt
Génevieve Kuin werkt als ambulant hulpverlener en geeft aan dat niet alleen bij kinderen maar ook bij jongeren de verbinding minder kan zijn. ‘Ik merk dat veel jongeren thuis zitten omdat ze de verbinding met school kwijt zijn én persoonlijke problemen hebben. Studenten van MBO en HBO hebben meestal geen leerplicht meer en kunnen dus wegblijven. Dat heeft gevolgen. Onderwijs is namelijk belangrijk voor de verbinding tussen jongeren, de omgang met elkaar en het ontwikkelen van sociale vaardigheden. Het is niet alleen een plek van kennisoverdracht.’ De MBO-opleiding in Arnhem waar Génevieve werkt, heeft aandacht voor studenten die voortijdig school verlaten. Génevieve en haar collega gebruiken het programma We Restart.
Ondersteuning
‘De docenten zorgen voor het vakinhoudelijke deel waarbij de studenten achterstand wegwerken voor school. Mijn collega en ik bieden deze jongeren ondersteuning op het sociale, emotionele en praktische vlak. Ze lopen bijvoorbeeld vast op school, zitten niet lekker in hun vel, hebben schulden, sociale angsten, moeite om na corona de draad weer op te pakken of moeite met de structuur van school. We starten met onze relatie met de student. De student moet een klik voelen en het moet oké voor ze zijn om met ons in gesprek te gaan. Daarna kijken we samen wat de student wil aanpakken en waar hij of zij zich comfortabel bij voelt.’
Illustratie: Lobke van Aar
Risicofactoren verzuim
Waarom verzuimen jongeren of verlaten ze school? Enkele veelvoorkomende risicofactoren* zijn het hebben van een laag zelfbeeld, niet lekker in je vel zitten, een gebrek aan verbondenheid met school, schoolstress, verantwoordelijkheden thuis, een onveilig gevoel op school en als het onderwijs niet past bij persoonlijke behoeften (zoals geld verdienen). Ook de omgeving speelt een rol. Als er geldzorgen of spanningen zijn in het gezin is de kans op verzuim ook groter, net als wanneer ouders niet betrokken zijn of een leerling een negatieve relatie heeft met leeftijdsgenoten. Daarnaast haken leerlingen onder andere sneller af bij grote klassen, op een grote school en bij gebrek aan passend onderwijs.
Telefonisch coachen
Génevieve vertelt over een leerling die van school wegbleef omdat ze te angstig was om met de bus naar school te gaan. ‘Ik heb gesprekken met haar gehad en uiteindelijk durfde ze bellend met mij de bus te nemen. Ik heb haar tijdens de busrit telefonisch gecoacht. Ze heeft ervaren dat de angst in haar hoofd zat. Hierna hebben we samen gekeken wat ze verder wil aanpakken en waar ze zich comfortabel bij voelt als ze de regie over haar eigen leven terug wil krijgen. Inmiddels komt ze met plezier naar school, is ze gestart met niveau 4 en loopt ze stage.’
Ontspannen naar school
Génevieve gunt dat alle jongeren. ‘Ik wens dat ze allemaal ontspannen naar school en hun cijfers kunnen kijken en dat ze leren omgaan met tegenslagen. Cijfers zijn echt niet het belangrijkste; de verbinding met en op school is veel belangrijker. Ik hoop ook dat ouders en school hier zonder gespannen blik naar kunnen kijken en niet de druk leggen op het presteren. Het is mooier als studenten ontdekken waar hun hart sneller van gaat kloppen en dat ze lekker in hun vel zitten.’
Génevieve Kuin: 'Verbinding met school is belangrijker dan cijfers'
Wat kun je als ouder doen?
Maakt je kind op school iets mee dat vervelend is? Zo kun je er rustig over praten:
- Probeer je eigen rust te bewaren. Laat het eerst een bezinken, neem een paar slokken water, loop even naar buiten
- Probeer een neutrale houding in het gesprek met je kind te hebben
- Probeer niet te snel te oordelen. Als je je oordeel niet meteen geeft kan je kind makkelijker een eigen keuze maken
- Realiseer je ook dat er altijd meer kanten aan een verhaal zitten
- Luister naar je kind en geef het de ruimte. Bijvoorbeeld door vragen te stellen en stiltes in te bouwen zodat je kind kan nadenken
- Je mag een mening hebben en uiteindelijk ook best oordelen, maar soms moet je je eigen oordeel vergeten om te snappen wat er speelt
- Zorg voor een veilige sfeer, zodat je kind met je wil praten en zich open durft te stellen
Hulp vragen
Zoek samen hulp als je merkt dat je kind de verbinding met school verliest of niet lekker in zijn of haar vel zit. Is er geen ambulante hulpverlener op school, dan is de mentor de aangewezen persoon. Een mentor heeft ook voor het welbevinden van je kind en samen kunnen jullie kijken wat je kind nodig heeft om zich beter te voelen. Is er geen klik met de mentor? Praat dan met een docent met wie de klik er wel is of ga naar een vertrouwenspersoon op school.
